[alert prawny] Co mi przysługuje, jeśli jestem mobbingowany?
W Kodeksie Pracy uregulowano nie tylko, czym jest mobbing, ale także określono, jakie roszczenia ma pracownik, który doświadczył mobbingu.
Oto zbiór przepisów, na podstawie których mobbingowany pracownik może formułować swoje roszczenia przeciwko pracodawcy w sądzie:
Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (943§ 3 KP);
Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów (943§ 4 KP);
Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa w § 2, uzasadniającej rozwiązanie umowy (943§ 5 KP).
Zespół Szkolenia.expert z przyjemnością przeprowadzi dla Państwa szkolenie
z zakresu mobbingu!
Zapraszamy do kontaktu:
Manager ds szkoleń i rozwoju: Izabela Orlikowska
tel.: 690 300 482
e-mail: izabela.orlikowska@szkolenia.expert
Jak otrzymać zadośćuczynienie za mobbing?
W tym wypadku nie wystarczy samo zaistnienie mobbingu, ale konieczne jest, aby zaistniał związek przyczynowo-skutkowy między zjawiskiem mobbingu a rozstrojem zdrowia mobbingowanej ofiary.
„Definicja mobbingu z art. 943 § 2 KP nie została powiązana ze skutkiem w sferze zdrowia. Oznacza to, że czym innym jest definicja mobbingu, a czym innym możliwość dochodzenia zadośćuczynienia. Nie jest bowiem wykluczone, że mobbing nie wywoła skutku w postaci rozstroju zdrowia, dochodzi jednak do wypełnienia przesłanek z art. 943 § 2 KP. Prawo do świadczenia z art. 933 § 3 KP wymaga kumulatywnego ziszczenia się dwóch czynników – wypełnienia przesłanek mobbingu, a także niezależnie powstania rozstroju zdrowia” (Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 kwietnia 2022 r., sygn. akt I PSK 208/21)
Reasumując, ofiara, która nie dostała rozstroju zdrowia z powodu mobbingu, nie może liczyć na zadośćuczynienie. Aby otrzymać tego rodzaju zadośćuczynienie, muszą kumulatywnie wypełnić się dwie przesłanki – po pierwsze, mobbing; a po drugie – krzywda w postaci rozstroju zdrowia z powodu mobbingu.
Jak udowodnić zasadność zadośćuczynienia?
Po pierwsze, należy wyjaśnić, po czyjej stronie rozkłada się w tym wypadku ciężar dowodu. To potencjalna ofiara mobbingu ma wykazać, że pracodawca stosował wobec niej mobbing, a dodatkowo, że wystąpił u niej z tego powodu rozstrój zdrowia.
„Ustawowe przesłanki mobbingu określone w art. 943 § 2 KP muszą być spełnione łącznie i powinny być wykazane przez pracownika (art. 6 KC). Na pracowniku spoczywa też ciężar udowodnienia, że wynikiem nękania był rozstrój zdrowia” (Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 5 grudnia 2006 r., sygn. akt II PK 112/06).
Czyli jak wygląda dokładnie przebieg przeprowadzania dowodów?
„Najpierw konieczne jest stwierdzenie, że miały miejsce działania lub zachowania o charakterze mobbingu (art. 943 § 2 KP),
a dopiero potem można ustalać wpływ tych działań lub zachowań na rozstrój zdrowia,
ewentualnie badać, czy stwierdzony rozstrój zdrowia może mieć swoje źródło w tych działaniach lub zachowaniach”
(Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 marca 2020 r., sygn. akt I PZ 16/19).
Na czym polegać ma rozstrój zdrowia?
„Roszczenie ofiary mobbingu o zadośćuczynienie krzywdzie na podstawie art. 943 § 3 KP aktualizuje się wyłącznie w razie udowodnienia przez poszkodowanego skutku mobbingu w postaci rozstroju zdrowia kwalifikowanego w kategoriach medycznych” (Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 7 maja 2009 r., III PK 2/09).
Jaki będzie zatem najlepszy środek dowodowy na wykazanie rozstroju zdrowia?
Oczywiście dokumentacja medyczna.
Jak wysokie można uzyskać zadośćuczynienie? Co wchodzi w jego zakres?
Sąd Najwyższy wyliczył, że zadośćuczynienie może polegać na:
– rekompensacie wydatków majątkowych takich jak:
a) koszty leczenia,
b) koszty przekwalifikowania się do innego zawodu.
c) renta w razie utraty zdolności do pracy;
– naprawieniu krzywdy niematerialnej.
„Zadośćuczynienie prawa pracy za doznaną wskutek mobbingu krzywdę przysługuje tylko wówczas, gdy mobbing spowodował rozstrój zdrowia,
którego kompensata obejmuje zarówno wymierne (majątkowe), jak i niewymierne następstwa takiej krzywdy.
Inaczej rzecz ujmując, kompensata krzywdy – rozstroju zdrowia pracownika spowodowanego mobbingiem w prawie pracy może wymagać (w zależności od rozmiaru i skutków doznanego rozstroju zdrowia) nie tylko zrekompensowania wydatków majątkowych w postaci kosztów koniecznego jego leczenia, ale niekiedy także np. pokrycia kosztów przekwalifikowania się do innego zawodu, a nawet przyznania odpowiedniej renty w razie utraty zdolności do pracy wskutek mobbingu (element majątkowy rozstroju zdrowia wywołanego mobbingiem), ale ponadto naprawienia poczucia krzywdy w niematerialnych sferach psychicznej i psychologicznej osoby poszkodowanej.
Taki potencjalny w prawie pracy zakres krzywdy w postaci realnego rozstroju zdrowia spowodowanego mobbingiem może zatem polegać na wyliczeniu odpowiedniej sumy zadośćuczynienia pieniężnego zarówno z uwzględnieniem reguł wypracowanych dla naprawienia szkody wynikłej z rozstroju zdrowia (art. 444 KC w związku z art. 300 KP), jak i naprawienia krzywdy niemajątkowej, która jest mniej uchwytnym, a przeto trudniej wymiernym składnikiem zadośćuczynienia, o którym łącznie stanowi art. 943 § 3 KP”
(Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 21 czerwca 2013 r., sygn. akt III BP 4/12).
Jak otrzymać odszkodowanie za mobbing?
Na odszkodowanie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, mogą liczyć te osoby, które:
– doznały mobbignu,
– bądź wskutek mobbingu rozwiązały umowę o pracę.
Uwaga!
Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, jaką jest mobbing, która to uzasadniała rozwiązanie umowy.
Warto podkreślić, że mowa jest wyłącznie o osobach będącymi zatrudnionymi w ramach stosunku pracy.
„Uprawnienie do dochodzenia odszkodowania zawężone zostało podmiotowo do pracowników, których stosunek pracy powstał na podstawie umowy o pracę. Z trudnych do wytłumaczenia powodów nie zostali nim objęci pracownicy, których stosunek pracy powstał na innej podstawie niż umowa o pracę, tj. na podstawie powołania, mianowania, wyboru czy spółdzielczej umowy o pracę” (W. Muszalski, K. Walczak (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Wyd. 14, Warszawa 2024).
Jeśli zatem z powództwem do sądu wystąpi osoba świadcząca pracę na podstawie umowy zlecenia, powództwo zostanie oddalone jako niezasadne.
Co dokładnie powinno znaleźć się w oświadczeniu wypowiadającym stosunek pracy, aby na tej podstawie dochodzić odszkodowania?
„Podstawą rozwiązania umowy o pracę może być: mobbing stosowany przez pracodawcę lub naruszenie przez niego obowiązku zapobiegania mobbingowi. Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika może nastąpić za wypowiedzeniem (art. 30 § 1 pkt 2 KP) lub bez wypowiedzenia, jeżeli zachowanie pracodawcy może być zakwalifikowane jako ciężkie naruszenie obowiązków wobec pracownika (art. 55 § 11 KP). W obydwu przypadkach oświadczenie pracownika powinno być złożone na piśmie i wskazywać mobbing jako przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy, a przy rozwiązaniu bez wypowiedzenia przewidzianym w art. 55 § 11 KP – powinno ono nastąpić także w terminie miesiąca od zaistnienia mobbingu (art. 55 § 2 KP w związku z art. 52 § 2 KP). Ponieważ mobbing ma charakter ciągły, termin ten należy liczyć od ostatniego ze zdarzeń składających się na to zachowanie” (Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 stycznia 2021 r., sygn. akt II PSK 10/21).
Zespół Szkolenia.expert z przyjemnością przeprowadzi dla Państwa szkolenie
z zakresu mobbingu!
Zapraszamy do kontaktu:
Manager ds szkoleń i rozwoju: Izabela Orlikowska
tel.: 690 300 482
e-mail: izabela.orlikowska@szkolenia.expert
To my przeszkolimy pracowników,
wydamy stosowne certyfikaty,
pomożemy stworzyć Regulamin Pracy,
który będzie wspierał pracowników,
a Pracodawcę ochroni przed konsekwencjami
braku prewencji antymobbingowej.