Rzecznik Praw Obywatelskich krytycznie o procedurze NK!

RPO Marcin Wiącek zwrócił się pisemnie do Minister do spraw Równości w kwestii wątpliwości co do praktycznych rozwiązań stosowania procedury „Niebieskie Karty”.

RPO zainicjował cykl spotkań regionalnych poświęconych problematyce przeciwdziałania przemocy, w różnych miastach Polski. Jedno z nich dotyczyło problemów, na jakie natrafiają w codziennej pracy zespoły interdyscyplinarne realizujące procedurę „Niebieskie Karty”. Co ciekawe, RPO stwierdził, że sformułowane w trakcie tego spotkania wnioski, a dotyczące znowelizowanej procedury „Niebieskie Karty”, pokrywają się z treścią kierowanych do Rzecznika wniosków indywidualnych i uzasadniają potrzebę pochylenia się nad jej funkcjonowaniem w praktyce.

RPO zwrócił się o podjęcie działań zmierzających do wyeliminowania wątpliwości towarzyszących realizacji procedury „Niebieskie Karty”.

Przechodząc do konkretów, RPO wskazał na:

1. kwestię powoływania grupy diagnostyczno-pomocowej

Istnieją bowiem dwa przepisy, niemożliwe do pogodzenia w praktyce. Zgodnie z art. 9a ust. 10a ustawy „grupę diagnostyczno-pomocową powołuje zespół interdyscyplinarny niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od dnia otrzymania zgłoszenia o podejrzeniu wystąpienia przemocy domowej”. Z kolei zgodnie z art. 9a ust. 7b ustawy, „o terminie posiedzenia zespołu interdyscyplinarnego jego członkowie są informowani z 7-dniowym wyprzedzeniem”.

2. tryb i sposób powoływania grupy diagnostyczno-pomocowej

Okazuje się, że w całej Polsce nie ma jednolitości co do tego, czy przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego może powołać grupę na podstawie pełnomocnictwa otrzymanego od członków zespołu interdyscyplinarnego i czy dopuszczalny jest obiegowy tryb jego uzyskania. Istniejące w tym zakresie wątpliwości, doprowadziły do tego, że w różnych regionach Polski, stosowane są w tym zakresie rozbieżne praktyki.

3. zastępstwo nieobecnego członka

W ustawie brak jest uregulowań w tym temacie. Przewidziano jedynie, że „członek zespołu interdyscyplinarnego, który nie może uczestniczyć w posiedzeniu zespołu, informuje przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego o przyczynach swojej nieobecności w terminie co najmniej 2 dni roboczych przed zaplanowanym posiedzeniem tego zespołu” (art. 9a ust. 7e ustawy) oraz że przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego zastępuje w czasie jego nieobecności zastępca (art. 9a ust. 6a ustawy).

4. niepotrzebny dwu-stopniowy skład

RPO zgłosił, że członkowie zespołów interdyscyplinarnych wskazują na:

– zasadność rozważenia rezygnacji z dwustopniowej procedury poszerzanie jej składu, wynikającej z art. 9a ust. 12a i 12b ustawy i umożliwienie zespołowi interdyscyplinarnemu powołania od razu w skład grupy także innych osób niż pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej i funkcjonariusz Policji, a w sprawach żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową stosujących przemoc domową – także żołnierz Żandarmerii Wojskowej, jeśli już na tym etapie jest to uzasadnione indywidualnymi potrzebami osoby doznającej przemocy domowej;

– brak obowiązku dla właściwego podmiotu do oddelegowania do członkostwa w grupie diagnostyczno-pomocowej pracownika (funkcjonariusza) powołanego w jej skład, a także brak mechanizmu sankcyjnego na wypadek nieoddelegowania takiej osoby.

5. niedopracowany mechanizm skargowy

Skargę na działalność grupy diagnostyczno-pomocowej lub członka grupy diagnostyczno-pomocowej rozpatruje zespół interdyscyplinarny, ze składu którego wybierani są członkowie grupy diagnostyczno-pomocowej. Dotyczy to także przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego jako członka grupy.

6. nierównomierne obciążenie członków ZI obowiązkami – obciążenie pracowników socjalnych

RPO zwrócił uwagę na nadmierne obciążenie obciążenie pracowników socjalnych obowiązkami w porównaniu do innych członków. W piśmie podkreślono: „Na przeciążenie zadaniami członków zespołów interdyscyplinarnych i grup diagnostyczno-pomocowych, w szczególności przedstawicieli pomocy społecznej, utrudniające wywiązywanie się z nałożonych na nich obowiązków w ramach procedury, wskazywała już kilka lat temu Najwyższa Izba Kontroli”.

RPO poddał pod rozważenie możliwość uregulowania w ustawie równoważnego zaangażowania osób reprezentujących podmioty związane z procedurą NK.

7. brak ujednoliconych dokumentów

Zasygnalizowano potrzebę wsparcia ZI poprzez udostępnienie im ujednoliconych wzorów regulaminów i innych innych dokumentów niezbędnych w funkcjonowaniu zespołów interdyscyplinarnych i grup diagnostyczno-pomocowych.

8. praktyczne aspekty ustalania „gminy właściwej”

Istnieje praktyka przekazywania jedynie na wniosek zespołu interdyscyplinarnego aktualnego miejsca zamieszkania, w przypadku jego zmiany przez osobę stosującą przemoc, choć nie wynika to z ustawy. Druga kwestia, to właściwość do monitorowania procedury „Niebieskie Karty”.

9. brak profesjonalnego pełnomocnika dla osoby stosującej przemoc

Wskazano na konieczność uregulowania uprawnienia osoby stosującej przemoc domową do reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika w toku procedury „Niebieskie Karty”.

10. potencjalne konsekwencje zmiany nomenklatury

RPO podniósł, że „w wersji ustawy sprzed nowelizacji mowa była o „osobie, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc” (i analogicznie o „osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą”). Aktualnie zaś mowa o „osobie stosującej przemoc” (i „osobie doznającej przemocy”). Wydaje się, że na tych etapach realizacji procedury „Niebieskie Karty”, na których mamy do czynienia z podejrzeniem stosowania przemocy domowej, rozwiązaniem zgodnym ze stanem faktycznym byłoby stosowanie terminu „osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc” (i odpowiednio „osoba, co do której istnieje podejrzenie, że doznaje przemocy”).” RPO zwrócił uwagę, że przyjęcie nowej nomenklatury stoi w sprzeczności z logiką procedury NK, w trakcie realizacji której może nie dojść do potwierdzenia podejrzenia wystąpienia przemocy domowej.

11. możliwość wszczęcia procedury NK pod nieobecność osoby

Istnieje sprzeczność pomiędzy przyjęciem możliwości wszczęcia procedury „Niebieskie Karty” pod nieobecność osoby podejrzanej o stosowanie przemocy domowej, a brakiem takiego rozwiązania w przypadku nieobecności osoby doznającej przemocy.

Przez praktyków takie rozwiązanie, polegające na niemożliwości wszczęcia procedury NK bez kontaktu z osobą doznającą przemocy, oceniane jest jako obniżające efektywność procedury.

12. etap końcowy procedury NK

Brak jest jasności co do tego, czy działania monitorujące powinny być prowadzone w przypadku odstąpienia od dalszych działań w ramach tej procedury. Wg ustawy, działania te są prowadzone przez grupę diagnostyczno-pomocową wobec osób uczestniczących w procedurze „Niebieskie Karty” przez okres 9 miesięcy po zakończeniu procedury NK. Z kolei wg innej zasady, odstąpienie od dalszych działań przez grupę diagnostyczno-pomocową ma miejsce w przypadku niepotwierdzenia informacji o stosowaniu przemocy domowej.

13. praktyczne trudności w wypełnianiu formularzy NK

RPO opisał trudności, jakich nastręcza wypełnianie poszczególnych formularzy NK.

Zespół szkolenia.expert już od dawna miał feedback o tych trudnościach.

Z tego powodu zorganizowaliśmy dla naszych odbiorców webinar:

Etapy procedury „Niebieskie Karty” – „Niebieska Karta – A”
i „Niebieska Karta – B”

Darmowy webinar możesz obejrzeć w każdej chwili!

Aby uzyskać dostęp do wideoszkolenia, kliknij: tutaj!

Co zyskasz, po obejrzeniu wideszkolenia:

– ekspert przedstawi Ci szczegółową instrukcję wypełniania formularza „Niebieska Karta – A”;

– dowiesz się, o czym pamiętać podczas wypełniania formularza, aby usprawnić pracę i skuteczność działań grupy diagnostyczno-pomocowej;

– dowiesz się, na które punkty formularza należy zwrócić szczególną uwagę;

– poznasz przykładowe błędy w formularzach opracowane na podstawie analizy protokołów pokontrolnych, dokonanych już na nowych przepisach!

14. kwestia realizacji obowiązku zapewnienia małoletniemu ochrony

Tu powstaje kwestia praktycznej realizacji obowiązków. Jeśli małoletni doznaje przemocy i zaistnieje konieczność umieszczenia dziecka u innej, niezamieszkującej z nim osoby, to np.: kto przewozi dziecko, kto pokrywa koszty jego transportu? Te kwestie nie są uregulowane prawnie.

15. brak środków na szkolenia dla osób realizujących procedurę NK

Brak wystarczających środków finansowych na szkolenia dla osób realizujących zadania związane z przeciwdziałaniem przemocy domowej. RPO podkreślił, że „szkolenia takie są kluczowe dla zapewnienia efektywności mechanizmu przeciwdziałania przemocy domowej, także ze względu na możliwość wyeliminowania w ich trakcie przynajmniej części z wątpliwości członków zespołów interdyscyplinarnych oraz grup diagnostyczno-pomocowych.”

16. ochrona danych osobowych, wszelkich informacji/zachowanie tajemnicy

Czy działania osób realizujących procedurę NK są zgodne z obowiązkiem zachowania poufności wszelkich informacji i danych, w tym osobowych? RPO zauważył, że niektóre z osób wchodzących w skład zespołu interdyscyplinarnego są zobowiązane do zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem czynności służbowych lub zawodowych na podstawie przepisów odrębnych. Wniosek jest jeden: należy udrożnić kanał przekazywania informacji między instytucjami, których zadaniem jest diagnoza i przeciwdziałanie przemocy domowej.

17. programy korekcyjno-edukacyjne

Dla osób stosujących procedurę NK, niezrozumiała jest konieczność zawiadamiania o skierowaniu do uczestnictwa w programie, właściwego starosty, a nie bezpośrednio podmiotu realizującego działania.

Czekamy na odpowiedź Pani Minister

i zapraszamy na nasze darmowe wideoszkolenie:

Etapy procedury „Niebieskie Karty” – „Niebieska Karta – A”
i „Niebieska Karta – B”

Aby się zarejestrować, kliknij: tutaj!

Wideoszkolenie jest darmowe!