Ważne zmiany w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

Ogłoszona  19 października 2022 r. ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 2140) oczekuje obecnie na koniec swojego vacatio legis i wejdzie w życie 1 lutego 2023 r.

Zakres zmian wprowadzanych przez nowelizacje jest niezwykle obszerny, dlatego przyjrzyjmy się przynajmniej wybranym nowościom legislacyjnym zawartymi w ustawie:

1. Doprecyzowanie obowiązku sprawdzania w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym określonych kategorii osób wskazanych w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej – sprawdzeniu podlegać będą m.in. osoby tworzące rodziny wspierające oraz kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.

2. Możliwość powrotu do dotychczasowej rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej osoby, która opuściła już te formy pieczy, rozpoczęła proces usamodzielniania, jednak z różnych powodów chciałaby wrócić do pieczy zastępczej – w obecnym stanie prawnym osoby pełnoletnie, które podjęły nieudaną próbę samodzielnego życia nie mają możliwości powrotu do dotychczasowej formy pieczy zastępczej. Nowelizacja, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, daje osobom pełnoletnim jednorazową możliwość takiego powrotu.

3. Wprowadzenie przy użyciu sytemu teleinformatycznego rejestru obejmującego m.in.:

• wykaz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, osób opuszczających rodzinną pieczę zastępczą jako niepełnoletnie
• wykaz kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka
• wykaz rodzin zastępczych z podziałem na rodziny zastępcze spokrewnione, niezawodowe i zawodowe
• wykaz rodzinnych domów dziecka
• wykaz placówek opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych
• wykaz osób usamodzielnianych – istnienie takiego rejestru ma, w zamyśle prawodawcy, przyczynić się do lepszej organizacji pieczy zastępczej i zgodnego z dobrem dziecka poszukiwania wolnych miejsc w pieczy zastępczej na terenie Polski przez sąd rodzinny.

4. Zmiany w zakresie właściwości organizatora rodzinnej pieczy zastępczej właściwego dla wstępnej kwalifikacji kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz wydania zaświadczenia kwalifikacyjnego –  przy spełnieniu ustawowych przesłanek możliwe będzie dokonanie wstępnej kwalifikacji u dowolnego organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, obligatoryjne będzie wydanie wstępnej oceny o kandydatach do przysposobienia dziecka oraz opinii kwalifikacyjnej pisemnie w formie papierowej lub elektronicznej, a w sytuacji gdy są one negatywne, powinny dodatkowo zawierać szczegółowe uzasadnianie przyczyn wydania takiej opinii oraz wskazanie obszarów wymagających poprawy.

5. Zmiany w zasadach przekształceń rodzin zastępczych niezawodowych w zawodowe i podpisywania umów z nowymi rodzinami zastępczymi zawodowymi i prowadzącymi rodzinne domy dziecka.

6. Podwyższenie wysokości wynagrodzenia rodzin zastępczych zawodowych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka oraz wprowadzenie zmiany w zakresie jego waloryzacji.

7. Rozszerzenie katalogu osób, które mogą być opiekunami usamodzielnienia, o pracownika organizacji pozarządowej w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057, z późn. zm.) lub inną osobę wyznaczoną przez tę organizację do pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia.

W ustawie została również zawarta zmiana art. 113c pkt 2 ustawy o pomocy społecznej (Dz.U. z 2021 r. poz. 2268), w wyniku której możliwe będzie wydanie przez wojewodę – przy zachowaniu ustawowych warunków – zezwolenia na funkcjonowanie na jednej nieruchomości gruntowej lub w jednym budynku wielorodzinnym placówki opiekuńczo-wychowawczej oraz jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.

Na uwagę z pewnością zasługują również zmiany w Kodeksie pracy w zakresie prawa do urlopu ojcowskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, które przysługują rodzicom adopcyjnym.

Poza wskazanymi wyżej przykładami ustawa wprowadza wiele innym zmian, zarówno w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, jak również w kilku innych aktach prawnych (m.in. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego, ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, ustawa o rodzinnym kapitale opiekuńczym).

W celu szczegółowego omówienia wszystkich istotnych zmian wynikających z nowelizacji, zapraszamy Państwa na szkolenie online: Ważne zmiany w pieczy zastępczej, które odbędzie się 12 stycznia br. od godz. 9.00. Dla czytelników tej wiadomości rabat 10% na udział w szkoleniu. Proszę wstawić informację o rabacie wpisując „rabat 10% www” w polu kod promocyjny.