Nowe definicje w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy.

16 maja 2023

Nowe definicje w ustawie z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Ustawa z 09.03.2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (dalej: u.p.p.d.) oraz niektórych innych ustaw wprowadza szereg znaczących zmian w ustawie z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Już sama zmiana tytułu ustawy poprzez zmianę „przemocy w rodzinie” na „przemoc domową” sygnalizuje zmiany zakresu definicji, przedmiotu ich ochrony, a co dalej idzie narzędzi do realizacji celów ustawy, a finalnie: ogromne zmiany dla sektora pomocy społecznej!

Art. 2 ust. 1 pkt 1 u.p.p.d. wprowadza nową, rozszerzoną definicję przemocy domowej: pod pojęciem przemocy domowej rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:

a) narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,

b) naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,

c) powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,

d) ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,

e) istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Nowa definicja rozszerza pojęcie przemocy oraz wprowadza kryteria oceny okoliczności, których wystąpienie stanowić będzie o wystąpieniu przemocy domowej (wykorzystywanie przewagi fizycznej, psychicznej lub ekonomicznej, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy), ale także wprowadza katalog OTWARTY przykładowych rodzajów przemocy domowej. Nowe rodzaje przemocy dodane wprost w ustawie to: przemoc ekonomiczna, przemoc polegająca na prześladowaniu, cyberprzemoc.

Zastosowanie przez ustawodawcę katalogu otwartego pozwalać będzie pracownikom socjalnym na uznanie za przemoc domową także tych okoliczności, które wypełnią same przesłanki diagnozowanej przemocy domowej i stanowić będą formę przemocy, która według pracownika socjalnego będzie godziła w dobra osobiste, wolność, zdrowie, etc. ofiary przemocy.

Ustawa w art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.p.d. wprowadza także rozszerzoną definicję osoby doznającej przemocy, przez którą należy rozumieć:

a) małżonka, także w przypadku, gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, oraz jego wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

b) wstępnych i zstępnych oraz ich małżonków,

c) rodzeństwo oraz ich wstępnych, zstępnych i ich małżonków,

d) osobę pozostającą w stosunku przysposobienia i jej małżonka oraz ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

e) osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

f) osobę wspólnie zamieszkującą i gospodarującą oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

g) osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania,

h) małoletniego,

wobec których jest stosowana przemoc domowa.

Powyższa zmiana wprowadzi szereg zmian dla praktyków stosujących ustawę na co dzień, np. wedle wcześniejszej bardzo lapidarnej definicji członka rodziny zawartej w art. 115 § 11 ustawy z 06.06.1997 r. Kodeks karny, małżonkowie, którzy nie mieszkali już razem, mimo zaistnienia znamion przemocy, nie spełniali warunku bycia rodziną – obecnie możliwe będzie stwierdzenie przemocy domowej w relacjach między byłymi małżonkami, mieszkającymi osobno. Co więcej, zgodnie z art. 2 ust. 2 przez osobę doznającą przemocy domowej należy także rozumieć małoletniego będącego świadkiem przemocy domowej wobec osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2.

Nadto zgodnie z nowymi definicjami:

– przez osobę stosującą przemoc domową należy rozumieć pełnoletniego, który dopuszcza się przemocy domowej wobec osób, o których mowa w pkt 2 (art. 2 ust. 1 pkt 3 u.p.p.d.) – procedura „Niebieskiej Karty” nie będzie zatem mogła już być wszczęta w wypadku stosowania przemocy przez małoletnich wobec innych członków rodziny!;

– przez świadka przemocy domowej należy rozumieć osobę, która posiada wiedzę na temat stosowania przemocy domowej lub widziała akt przemocy domowej (art. 2 ust. 1 pkt 4 u.p.p.d.).

Zmiany pojęć zastosowane w ustawie z 09.03.2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie – przy ich właściwym wykonywaniu – zdecydowanie poprawią sytuację osób, które dotknięte są przemocą domową. Zmiany legislacyjne w zakresie definicji pozwolą na działanie pracowników socjalnych nawet tam, gdzie organy wymiaru sprawiedliwości nie stwierdziły wystąpienia czynów przestępnych, zabronionych ustawą Kodeks karny, Kodeks wykroczeń.

Wobec nieuniknionych zmian prawa w powyższym zakresie, powstała niewątpliwa potrzeba kształcenia się pracowników pomocy socjalnej, wszelkich jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, asystentów rodziny celem prawidłowego wykonywania obowiązków wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej:

– po to, aby ochronić ofiary przemocy domowej – a zatem wypełnić swoją misję,

– ale także celem zagwarantowania sobie spokojnego snu, że podjęte przez nas zostały wszelkie działania, do których podjęcia zobowiązuje nas nowa ustawa.

Zapraszamy do wzięcia udziału w organizowanym przez nas szkoleniu:

ZAPISZ SIĘ NA SZKOLENIE: Przemoc domowa – zmiany regulacji prawnych w zakresie działania Zespołów Interdyscyplinarnych
29.05.2023 r., godz.: 9:00

 

Do zobaczenia!

 

Zapisz się do newslettera aby otrzymywać informacje o aktualnych szkoleniach i promocjach