Zmiany w KPA.

26 stycznia 2023 r. uchwalona przez Sejm została ustawa zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (druk sejmowy nr 2628). Zmiany obejmą wiele aktów prawnych (m.in Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks wykroczeń, ustawę o podatku od spadków i darowizn), ale my skupmy się na przepisach nowelizujących Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2000).

Projektowane zmiany zakładają:

1. w art. 127 po § 1 dodaje się § 1a w brzmieniu:
   „§ 1a. Decyzja wydana w pierwszej instancji, od której uzasadnienia organ
   odstąpił z powodu uwzględnienia w całości żądania strony, jest ostateczna.”;
2. w art. 127a § 1 otrzymuje brzmienie:
   „§ 1. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania strona może zrzec się
   prawa do wniesienia odwołania wobec organu administracji publicznej, który wydał
   decyzję.”

Pierwsza zmiana oznacza, że w przypadku, w którym organ I instancji wydał decyzję pozytywną dla wnioskodawcy i odstąpił od jej uzasadnienia z powodu uwzględnienia żądania strony w całości, to taka decyzja jest ostateczna a administracyjnym toku postępowania. Na taką decyzję nie przysługuje więc odwołanie do organu II instancji, ale nadal przysługuje możliwość skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zmiana wprowadza wyjątek od zasady dwuinstancyjności postępowania, jednak w tym konkretnym przypadku jest to wyjątek korzystny z punktu widzenia wnioskodawcy, który nie ma interesu prawnego w odwoływaniu się od takiej decyzji. Dzięki takiemu rozwiązaniu strona postępowania administracyjnego nie musi czekać (na przykład 14 dni) na nabranie przez decyzję przymiotu ostateczności i jej wejście do obrotu prawnego.

Druga zmiana dotyka materii bardziej kontrowersyjnej. Przypomnijmy, że art. 127a k.p.a. został wprowadzony (w obecnym kształcie) w 2017 r. i już wtedy wywołał mieszane opinie. Część przedstawicieli doktryny prawniczej prezentowała pogląd, zgodnie z którym za niedopuszczalne należy uznać zrzeczenie się przez jednostkę jej podmiotowego prawa, które swoje źródło znajduje art. 78 Konstytucji RP, tj. prawa do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.

W dotychczasowym brzemieniu art. 127a §1 k.p.a. miał następującą postać:
,,§ 1. W trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania wobec organu administracji publicznej, który wydał decyzję.”

Taka treść przepisu stwarzała wątpliwość, czy oświadczenie o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania można złożyć w dniu otrzymania decyzji administracyjnej. Bowiem termin do wniesienia odwołania rozpoczyna swój bieg w dniu następującym po dniu otrzymania przez stronę decyzji. Zatem sytuacja, w której strona składała oświadczenie w dniu otrzymania decyzji (np. podczas osobistego odbioru decyzji w siedzibie organu) stwarzała możliwość podważenia skuteczności oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania. I chociaż – przynajmniej takie są doświadczenia autora – taka próba wzruszenia owego oświadczenia nie znajdowała w większości przypadków aprobaty Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, to ustawodawca zdecydował rozwiać wszelkie interpretacyjne spory. Chociaż, brzmienie nowo proponowanego przepisu może wzbudzać kolejne wątpliwości wykładnicze, bo czy ,,przed upływem terminu do wniesienia odwołania” oznacza, że strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania jeszcze przed wydaniem decyzji przez organ I instancji?

Chociaż proponowana zmiana treści art. 127a §1 k.p.a. ma służyć rozwianiu sporów interpretacyjnych, a więc uproszczeniu prawa, to jest to – zdaniem autora – uproszczenie, które dla stron postępowania może okazać się szkodliwe. Niewłaściwe stosowanie instytucji zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania powoduje liczne próby jego późniejszego ,,cofnięcia” przez stronę, co swój finał nierzadko znajduje w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym. Sądy z kolei mają bardzo różnorodne stanowiska w zakresie wzruszalności oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania, ale to już temat na zupełnie inny artykuł...