Specjalizacje pracownika socjalnego – wymogi dla poszczególnych stopni.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej  z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny z dnia 17 kwietnia 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 486) (zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2358) określa między innymi minimalne wymogi dla I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny.

Jak uzyskać I stopień specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny? Warunkiem uzyskania przez pracownika socjalnego I stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny jest:

 1) posiadanie uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, uzyskanego na podstawie przepisów ustawy lub art. 5 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 48, poz. 320), lub posiadanie decyzji o uznaniu kwalifikacji w zawodzie regulowanym pracownika socjalnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1646 oraz z 2022 r. poz. 1616);

2) posiadanie co najmniej 2-letniego stażu w zawodzie pracownika socjalnego;

3) ukończenie szkolenia z zakresu I stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny;

4) zdanie egzaminu przed regionalną komisją (§ 8 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 kwietnia 2012 r.  w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny)

Jakie jest minimum programowe dla uzyskania I stopnia specjalizacji pracownika socjalnego, uwzględniając moduły oraz liczbę godzin przeznaczonych na ich realizację:

1) warsztat pracy pracownika socjalnego – 15 godzin;

2) specyfika zawodu pracownika socjalnego – 10 godzin;

3) diagnoza społeczna jako element pracy pracownika socjalnego – 15 godzin;

4) metodologia i metodyka pracy socjalnej – 20 godzin;

5) superwizja w pracy socjalnej jako forma wsparcia pracownika socjalnego – wprowadzenie do superwizji – 10 godzin;

6) etyka zawodowa i prawa człowieka – 10 godzin;

7) wybrane zagadnienia z zakresu prawa rodzinnego, prawa cywilnego, prawa administracyjnego, prawa karnego, prawa pracy i zabezpieczenia społecznego – 25 godzin;

8) wybrane zagadnienia z zakresu pomocy społecznej – 20 godzin;

9) umiejętności interpersonalne w pracy socjalnej – 30 godzin;

10) budowanie i zarządzanie siecią wsparcia społeczności lokalnej, w tym współpraca z podmiotami ekonomii społecznej – 20 godzin;

11) metody oraz techniki tworzenia projektów socjalnych – 20 godzin (§ 6 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 kwietnia 2012 r.  w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny)

Jakie są warunki uzyskania przez pracownika socjalnego II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny?

1) posiadanie uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, uzyskanego na podstawie przepisów ustawy lub art. 5 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej, lub posiadanie decyzji o uznaniu kwalifikacji w zawodzie regulowanym pracownika socjalnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej;

2) posiadanie I stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny;

3) posiadanie co najmniej 5-letniego stażu w zawodzie pracownika socjalnego;

4) ukończenie szkolenia z zakresu II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny;

5) zdanie egzaminu przed Komisją.

Wymóg posiadania specjalizacji nie dotyczy osób, które ukończyły: 1) studia, o których mowa w art. 116 ust. 1 pkt 2 ustawy, lub 2) studia wyższe na jednym z kierunków, o których mowa w art. 116 ust. 1 pkt 3 ustawy, o specjalności przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego, o której mowa w art. 116 ust. 1 pkt 3 i ust. 1a ustawy. (§ 9 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 kwietnia 2012 r.  w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny).

Minimum programowe dla uzyskania II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny, to z kolei:

1) w zakresie przygotowania ogólnego:

a) projekt socjalny – 40 godzin,

b) kategorie problemów społecznych oraz osób i grup korzystających z pomocy społecznej – 20 godzin,

c) mediacje i negocjacje – 20 godzin,

d) metody zarządzania w pracy socjalnej i pomocy społecznej – 20 godzin,

e) warsztat superwizji w pracy socjalnej – 10 godzin,

f) stres i wypalenie zawodowe – 10 godzin,

g) lokalna polityka społeczna – 10 godzin,

h) publiczne relacje i promocja działań w pomocy społecznej – public relations (PR) – 10 godzin,

i) polityka społeczna w Unii Europejskiej oraz działania Rady Europy w zakresie polityki społecznej – 5 godzin,

j) specyfika pracy socjalnej i bezpieczeństwo pracowników socjalnych w dobie różnego rodzaju kryzysów i zagrożeń, w tym w okresie pandemii i klęsk żywiołowych – 10 godzin,

k) budowanie lokalnej sieci wsparcia, w tym współpraca z podmiotami ekonomii społecznej – 15 godzin,

l) warsztat współpracy w zespole zadaniowym – 10 godzin;

2) w zakresie przygotowania specjalistycznego:

a) interdyscyplinarna charakterystyka problemu – 40 godzin,

b) diagnoza problemów społecznych i potencjału lokalnego w pracy socjalnej, w tym współpraca z podmiotami ekonomii społecznej – 20 godzin,

c) metody i narzędzia pracy socjalnej – 20 godzin,

d) hospitacje instytucji działających w obszarze specjalności, o których mowa w § 7 – 20 godzin, e) realizacja usług społecznych – 10 godzin, f) narzędzia wspierające pracowników socjalnych i dostarczanie e-usług – 10 godzin (§ 6 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny)

Jakie są specjalności obowiązujące dla II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny?

1) praca socjalna z rodziną z problemami opiekuńczo-wychowawczymi;

2) praca socjalna z osobą i rodziną z problemem przemocy;

3) praca socjalna z osobami z niepełnosprawnością i ich rodzinami;

4) praca socjalna z osobami z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzinami;

5) praca socjalna z osobami starszymi;

6) praca socjalna z osobami bezrobotnymi;

7) praca socjalna z osobami uzależnionymi;

8) praca socjalna z osobami bezdomnymi;

9) praca socjalna z cudzoziemcami, mniejszościami narodowymi i etnicznymi;

10) praca socjalna ze społecznością lokalną;

11) praca socjalna z osobami opuszczającymi zakłady karne i areszty śledcze;

12) animator społeczności lokalnych;

13) asystentura i mediacja socjalna;

14) organizator usług społecznych (§ 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny).

Co do pracy dyplomowej, ma ona mieć formę projektu socjalnego, zawierającego: 1) część teoretyczną nieprzekraczającą 1/4 objętości pracy; 2) część empiryczną zawierającą opis problemu socjalnego, charakterystykę środowiska lokalnego, metody rozwiązania problemu socjalnego i ocenę wdrożenia projektu socjalnego; 3) załączniki dokumentujące wdrożenie projektu socjalnego; 4) wykaz literatury przedmiotu i wykorzystanych źródeł (§ 14 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny).

Źródło: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny (sejm.gov.pl), Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 4 listopada 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny (sejm.gov.pl)