Ustawa o ekonomii społecznej.

Z dniem 30 października 2022 roku weszła w życie ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 roku
o ekonomii społecznej ( Dz.U.2022.1812 ).

Zgodnie z uzasadnieniem do ustawy jej celem jest m.in. aktywne włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w szczególności: bezrobotnych czy też osób niepełnosprawnych, przez tworzenie wysokiej, jakości, stabilnych miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych. Ekonomia społeczna ma stanowić narzędzie reintegracji społecznej i zawodowej, realizować cele zatrudnieniowe, a także wspierać szeroko rozumiany rozwój lokalny w jednostkach samorządu terytorialnego, co wydaje się być w szczególności pożądane w sytuacji rosnącego zapotrzebowania na usługi społeczne.

Ustawa reguluje:

• organizację i zasady działania przedsiębiorstwa społecznego;
• zasady uzyskiwania i utraty statusu przedsiębiorstwa społecznego oraz nadzór nad przedsiębiorstwem społecznym;
• instrumenty wsparcia przedsiębiorstwa społecznego;
• zasady i formy wspierania rozwoju ekonomii społecznej przez organy administracji publicznej
• kwestie związane z ochroną danych osobowych w związku z realizacją celów wynikających
  z ustawy.

Łatwo zauważyć, że ustawa posługuje się pojęciami nieobecnymi do tej pory w polskim systemie prawnym. Wskazać można takie pojęcia jak:

• Ekonomia społeczna
• Podmiot ekonomii społecznej
• Osoba zagrożona wykluczeniem społecznym
• Reintegracja zawodowa

Jako dobrą praktykę legislacyjną trzeba wskazać zdefiniowanie w/w pojęć w art. 2 ustawy. Szerszego omówienia wymaga natomiast pojęcie przedsiębiorstwa społecznego, którego objaśnienie trzeba wyinterpretować z kilku różnych artykułów.

W dużym uproszczeniu można wskazać, że przedsiębiorstwo społeczne, jest to status, który mogą uzyskać wskazane w ustawie podmioty ekonomii społecznej, spełniające określone warunki. Status przedsiębiorstwa społecznego jest nadawany w drodze decyzji właściwego wojewody. Do ustawowych celów przedsiębiorstwa należy:

1. reintegracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub
2. realizacja usług społecznych

Przedsiębiorstwu społecznemu przysługują pewne szczególne formy wsparcia. Jako przykład można wskazać możliwość ubiegania się o refundację składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników zagrożonych wykluczeniem, możliwość uzyskania dofinansowania z Funduszu Pracy lub Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz zwolnienie z podatku CIT w zakresie działań związanych z reintegracją społeczną i zawodową swoich pracowników.

Otrzymanie statusu przedsiębiorstwa społecznego wiążę się również z pewnymi ograniczeniami. Podstawowym założeniem przedsiębiorstwa społecznego - w przeciwieństwie do “normalnego” przedsiębiorstwa - jest brak zorientowania na zysk. Wyrażone to zostało w art. 9 ust. 1 ustawy, który zakazuje przeznaczania zysku albo nadwyżki bilansowej uzyskanych z wykonywanej działalności do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i osoby w nim zatrudnione.

Ponadto, ustawa o ekonomii społecznej wprowadza też liczne zmiany w innych aktach prawnych. Między innymi wprowadza zmiany w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie,
ale też m.in. w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustawie o zatrudnieniu socjalnym, w ustawie o spółdzielniach socjalnych, o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jak również w ustawie o pomocy społecznej (w zakresie strategii rozwiązywania problemów społecznych, o której mowa w art. 16b ust. 2 pkt 1 oraz ust. 3)