Co to jest ubezwłasnowolnienie?

Ubezwłasnowolnienie według zasad wynikających z Kodeksu cywilnego polega na pozbawieniu bądź ograniczeniu zdolności do czynności prawnych konkretnej osoby na podstawie postanowienia sądu. „Ubezwłasnowolnienie to szczególnego rodzaju postępowanie prowadzące do wydania postanowienia o ubezwłasnowolnieniu. Postanowienie takie ma charakter konstytutywny – jego skutkiem jest powstanie stanu ograniczonej zdolności do czynności prawnych (w przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego) lub braku zdolności do czynności prawnych (w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego) osoby ubezwłasnowolnionej (zob. art. 12 i 15 KC). Skutek ten powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ubezwłasnowolnieniu.” ( E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2023).

Czym jest zdolność do czynności prawnych?

Niczym innym jak możliwością samodzielnego oraz we własnym imieniu dokonywania czynności prawnych.

Kiedy uzyskuje się pełną zdolność do czynności prawnych?

Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności (art. 11 k.c.). Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście (art. 10 § 1 k.c.)

Kto nie ma w ogóle zdolności do czynności prawnych?

Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. (art. 12 k.c.)

Jakie są przesłanki orzeczenia ubezwłasnowolnienia całkowitego?

Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem (art. 13 § 1 k.c.).

Kto decyduje o sprawach ubezwłasnowolnionego całkowicie?

Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską (art. 13 § 2 k.c.).

Jakie są skutki podjęcia przez ubezwłasnowolnionego całkowicie czynności prawnej?

Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna (art. 14 § 1 k.c.).

Istnieje jednak wyjątek od tej zasady: jeżeli osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych (art. 14 § 2 k.c.).

Kto ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych?

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo (art. 15 k.c.).

Jakie są przesłanki orzeczenia ubezwłasnowolnienia częściowego?

Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw (art. 16 § 1 k.c.).

Kto decyduje o sprawach ubezwłasnowolnionego częściowo?

Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę (art. 16 § 2 k.c.).

Jakie są podstawowe zasady podejmowania czynności prawnych przez ubezwłasnowolnionego częściowo?

1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego (art. 17 k.c.).

2. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela (art. 18 § 1 k.c.).

3. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych (art. 18 § 2 k.c.).

4. Uwaga: strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. (art. 18 § 3 k.c.).

Jakie są skutki prawne podjęcia przez ubezwłasnowolnionego częściowo czynności prawnej jednostronnej bez wymaganej zgody?

Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna (art. 19 k.c.).

Do jakich czynności prawnych podejmowanych przez osobę ubezwłasnowolnioną częściową nie jest wymagana zgoda przedstawiciela ustawowego?

Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego:

1. zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (art. 20 k.c.);

2. rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi (art. 21 k.c.).

3. Ponadto jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego (art. 22 k.c.).